CARTA BRANCA

                   

                 CARTA BRANCA

(Cadro sobre a represión franquista en Galicia).

Trala sublevación militar daquel 18 de xullo de 1.936, moitos acontecementos sanguentos teñen lugar nos pobos e cidades de España.

O levantamento do xeneral Franco , no norte de África, esténdese aos acuartelamentos da península e a cruenta guerra civil onde loitaban: irmáns contra irmáns, comeza a súa fratricida andadura. O goberno da xoven República facendo as maletas abandona a cuberta amotinada dun barco que tardará máis de corenta anos en chegar a porto. O presidente Don Manual Azaña Díaz , tamén colle o camiño sen opción do exilio , con bágoas nos ollos e impotente ante a febre dos militares sedentos de poder e sangue.

De todo elo, saben as páxinas da historia que están aí soportando a anguria doente de milleiros de mortos, feridos e desaparecidos. Libráronse batallas, capaces aínda hoxe, de facerlle poñer a carne de galiña a quen , sen ningún tipo de predisposición especial , se achega ás súas páxinas: a batalla do Ebro , o fronte de Madrid , o fronte do Mediterráneo etc.

Ben todo elo a conto , desta miña historia que se desenrola en Galicia, e que é coetánea no tempo aos tristes acontecementos que deixo sinalados. Pois entendo , que históriantes ten o camiño , capaces de ocuparse do tema coa suficiente obxectividade, e co rigor e a profundidade que se merece, na procura de que a guerra civil en España non se repita xamais.

Por aqueles anos Galicia, sempiterno feudo das dereitas, era terreo axeitado para os experimentos Falanxistas, que coa inapreciable colaboración da maioría do Clero , da Igrexa, executaban as máis macabras ordes que o alto mando estimaba necesario poñer en práctica, para meter en cintura á pobre xente dos pobos e das aldeas.Aqueles homes e mulleres que cheos de miseria non entendían moi ben o que pasaba...

Edelmiro Costas , era un home de corenta e moitos anos de idade, non moi dado ao traballo da terra nin doutra clase, gustaba da compaña de Garda Civil e sempre botaba pestes en contra da República.Tiña fama de ser matón e traizoeiro, de gardar as cousas para sacalas á luz cando se lle presentaba a ocasión axeitada. Fisicamente era moi forte, coa forza dunha parella de bois que : “ Si lle dera para o traballo , ferrados de terra que tivese “, pero o traballo pegáballe un  tiro.

Sen que fose realmente un home dos máis ricos da parroquia, a súa herdanza non era cativa. Coidaban das terras os catro fillos do matrimonio , todos mozos solteiros; tres homes e unha muller: Carmiña, que a diferenza do pai eran traballadores e boas persoas: “ A ascendencia , a boa vea viralles da muller, porque o que é del...”. De certo Sra. Celina , era unha muller moi querida por todos, que non dubidaba en favorecer a quen llo pedía: “ Traballo ten a pobre con sufrir a esa mala sombra “.

As mulleres que tiñan os fillos ou os homes lonxe, no fronte, deixaban reflexar nas faces desmelloradas pola inquedanza e pola fame que xa comezaba a visitar os estómagos dos máis humildes, a anguria pola sorte dos ausentes.Por iso cando viron vir a parella da Garda Civil coas tercerolas colgadas do ombreiro, subindo o camiño fondo que cruza a aldea -elas estaban collendo auga na fonte- rebotoulles o corazón no peito.Ou viñan buscar algún home para mandalo ao fronte ¿ Quen sería agora ? . Ou traían malas noticias, xeralmente malas noticias coma de costume : ¿ Por quen choraría a campá esta vez? ¿ Quen sería a viúva ou a nai seca? , todas estas cavilacións pasaban polas cabezas das mulleres, que non esperaban cousa boa da benemérita parella da Garda Civil.

-¡Vostedes! : ¿ Que fan aí coa boca aberta todas xuntas ? , ¿ De que falaban ?. Non intenten enganarnos, que dende o fondo da aldea oíse todo.

- Xa marchabamos despois de coller a auga para facer a cea, e como os vimos vir, coidamos que ao mellor podíamos serlles de axuda - respondeulles unha das mulleres alí presentes- , unha moza recen casada por debaixo dos trinta, que tiña o home facía pouco na guerra, e que se adiviñaba xestante de poucos meses aínda.

- Ben,ben,por hoxe á axuda, bástalle con que nos digan onde é a casa de Edelmiro Costas, outro día de máis vagar, con moito gusto tomarei un bocado na túa casa antes de que naza a criatura, louriña.E agora veña , veña circulando que así non arranxades o país - Dixo un dos do tricorne con voz monótona e seca.

As mulleres cos baldes de auga na cabeza, enriba dos mólidos de trapo , botaron a andar. A que se dirixira ao quite da parella, mordía na rabia que lle subía pola gorxa, pois adiviñaba a luxuria lasciva que esperaba a ocasión detrás das verbas aparentemente amables do axente: “ Si estivera quen non está , ninguén se atrevería a falarme da maneira “.

O gardas chegaron ao curral dos de Costas , que como lle dixeran as mulleres quedaba preto da fonte e que non tiña perdida. Bateron as mans por dúas veces e saíu axiña Carmiña:

- ¿ Quen anda aí ? - Inquiriu a rapaza.

- A parella da Garda Civil, ¿ Está teu pai na casa ?

- Si Señor, agora mesmo o aviso.

De seguida saíu o Edelmiro, el era amigo dos gardas e non tiña nada malo que temer, nin sequera nos tempos que corrían. Levaba na man un xerro para viño e máis tres escudilas , saudounos e entraron na ampla adega. Coñecíano de vir polo posto a facer aquelas confidencias secretas que tanto lle interesaban a eles. Agora perfilábaselle ao Sarxento coma o home axeitado para ser o Xefe da futura “ Garda Cívica Falanxista “, que o Alto Mando , tiña ordenado organizar para limpar o país ( España ) de roxos e xente perigosa para o futuro novo réxime.Efectivamente dende aquel día , e tras pasar polo cuarteliño, a Edelmiro Costas encargóuselle que formara un grupo de cinco homes incluído el , para levar a cabo as ordes que se lle darían en toda a parroquia e arredores.

Foi instruído debidamente e de forma xeral para que puidera levar a cabo calquera misión , que se tivera a ben encomendarlle ao tempo que se lle facía entrega de cinco pistolóns e varias caixas de balas. Pese a que non cabía dentro do traxe novo que  tiña posto para ocasión , mantivo en segredo tal como llo habían suxerido , a súa condición de novo Xefe Cívico. Aquela noite tardou en meterse na cama; diante dunha xerra de viño branco ao lume da lareira , quedou cavilando polo miúdo , nos posibles candidatos: catro , con que formaría o equipo.Cando se foi para a cama, un pouco peneco , xa non tiña dúbidas de aqueles que o axudarían nas súas covardes andanzas.

Poucos días despois o equipo estaba formado, eran todos de idades semellantes. O máis novo tiña corenta anos, todos amigos do viño, das cartas e das mulleres, todos matóns, todos sen entrañas, todos palanquíns e camorristas, todos ao fin viles asasinos.

De seguida chegou o día de levar a cabo o primeiro traballo.Para poñelos a proba o Sarxento accedeu aos antollos dun dos números que tiña o seu mando , e mandou que lle trouxeran aquela mesma noite á súa presenza: “ A rapaza que estaba na fonte, embarazada de pouco e que lle dixo á parella onde era a túa casa “. Non tiña perdida era Rosiña , a que facía pouco que se casara con Andrés o de Pazos. El marchara para o fronte e a rapaza vivía soa, cun fillo de cinco anos nacido diante de que se casaran os pais. Sobre as dez da noite presentáronse Edelmiro e dous máis na casa da rapaza : “ Tes que vir con nós, o sarxento quere facerche unhas preguntas sobre o teu Andrés, pois parece que ten desertado “.

- A estas horas , ¿ E quén sodes vós ? ¿ Como é que andades metidos nestes mesteres ?.

- Non fagas preguntas e vamos.

A rapaza mal convencida polas razóns que explicaban os adiantados, tivo que ser case levada á forza. No cuarteliño e cheos de augardente ata os ollos, os garda civís velaban armas, agardaban a chegada da rapaza para dar comezo a orxía daquela xestapo española. Abusaron dela toda a noite: o sarxento e dous números, a rapaza puxo resistencia ata que lle deron uns reveses e a ameazaron coas armas. Mentres as súas entrañas eran profanadas por aqueles homes loucos e bébedos, a rapaza cavilaba no fillo que levaba no ventre . Logo daquela noite, foi levada de vez en cando ao posto , e todo baixo a falsa ameaza que permitía a súa ignorancia, de mandar matar no fronte a Andrés o seu home.

Despois de superar aquela primeira reválida, empezaron a abondar os encargos. Primeiro era asustar a fulano ou a mengano, coa intención de que entrase nas ideas do réxime, se aquilo eran ideas pois semellaban antollos disparatados. Logo informar das actividades de tal ou cal individuo sospeitoso e logo xa empezaron a ter sangue os pistolóns. Os executados rezaban todos nas listas dos fascistas, coma roxos perigosos convencidos, dos que había que mandar o outro mundo , para limpar o país.

Xesús Devesa, era un mestre xove,que naqueles tempos puña escola aos rapaces da parroquia. Quedárase sen ir a guerra, por mor dunha lesión antiga que tiña na perna dereita, que lle facía coxear un pouco dela. Os rapaces estaban moi contentos con el , pois o maxisterio daquel home embebido de novas ideas, estaba moi por encima e nada tiña que ver coa filosofía básica que, para os máis vellos e conservadores, contíñase na frase : “ A letra con sangue entra “. Xamais tivo que chicarlle un fío da roupa a ningún rapaz e en cambio a maioría deles sabían ler e escribir correctamente e máis as catro regras. Incluso soubo meter nos espíritos de aqueles cativos , de algúns , o bichoco da poesía e da literatura en xeral á que era tan afeccionado Xesús.

A súa forma natural de facer as cousas , a súa franqueza no trato e a facilidade que tiña para relacionarse coa xente, levantaron as envexas do señor cura da parroquia. Este agachaba detrás daquela imaxe piadosa, as súas malas artes de alcaiote chufón e conselleiro da garda civil. Reboutado das altas esferas do clero, tiña grande ansia de medro e non deixaba ocasión de facer os méritos que co tempo , pensaba, o levarían ao arciprestazgo da zoa.

Aínda que a garda civil , xa dispuña de algúns informes que non eran precisamente favorables ao mestre.As acusacións do señor abade, que vía nel un rival imposible de dobregar , polo seu ben facer no terreo do ensino, sentenciárono definitivamente á morte.

No groso arquivo do posto a súa ficha resumía: “ Xesús Devesa García, 30 anos, casado, dous fillos, lixeiramente coxo da perna dereita, individuo perigoso polas súas ideas. Lector aproveitado de libros con ensinanzas contrarias ao futuro novo réxime deste país chamado España. Unha grande e libre. ¡ Viva España ! ¡ Arriba España !”.

A cuadrilla dirixida por Edelmiro Costas, esta vez ao completo , presentouse na vivenda do mestre, unha noite fría de xaneiro para dar cumprimento á sentencia. Dixeron que era soamente un momento, mentres choraban os rapaces  e a muller sufría , agardando, que por unha vez se arrepentisen. Unicamente acertaron a dicir:

- É un pequeno paseo, vamos tomar unhas copas e deseguida voltamos...

Uns carreteiros topárono teso pola xeada, con dous buratos de bala no peito e o golpe da graza na testa, no solitario auto do Caeiro. A orde fora coma sempre perfectamente cumprida.

A xente empezou a falar dos salvaxes cuneteros, polo xeito en que aparecían pola mañá tirados nas regadeiras das estradas, os que eran paseados na véspera. Tanto homes coma mulleres, coñecían de sobra a  aqueles crueis verdugos.Chegada a noite encerrábanse nas casas co medo metido nos miolos, non querían saber ren, non querían ver nada, sabían do grande poder que tiñan tras deles os executores. Se querían salvar as vidas o mellor era facer a vista gorda e calar a boca. Na casa do Edelmiro a muller e os fillos, sufrían en silencio aquelas macabras andanzas nocturnas.

Sen que poida sorprender a ninguén, o xefe dos cívicos, foi sacando á luz vellas retesías persoais e comezou a súa cruel e louca vinganza. No seu febril delirio de sangue, pediu CARTA BRANCA, para actuar ao seu propio ditado, sen piedade. Vellos , mozos, homes e mulleres, mortos polas súas mans acreditan sobradamente, a sona daquel satán endiañado

Adolfo de Gómez, home traballador e valente, que vivía coa súa irmán Ramona, solteiros os dous, que nunca se metera en nada, foi perseguido polo dende entonces coñecido por CARTA BRANCA. Pasou preto dun ano , agachado no monte Acibal, comendo o que podía , na única compaña dos lobos, e ao fin converteuse na única vítima que escapou aos antollos do máis grande criminal , que no tempo da guerra civil coñeceron as corredoiras galegas.

Xa rematada a guerra, Edelmiro Costas CARTA BRANCA , foi condecorado por os servizos prestados ao réxime, no transcurso dunha parada militar, que tivo lugar na capitanía xeneral da Coruña. Alí estaban todos os verdugos da garda cívica, recibindo os parabéns do xeneralísimo.....

Unha mañá calquera o corpo sen vida de CARTA BRANCA , pendurábase colgado polo gañote nunha pola de carballo. Fixérase xustiza da única maneira posible : Ollo por ollo, dente por dente , a lei do Talión dos antigos, funcionaba . Ninguén pensou nos remordementos suicidas de Edelmiro Costas. Adolfo de Gómez, baixaba do monte coa vara de carballo ergueita diante dos bois , cun carro de toxo bravo coma un palleiro , máis que para estrarlle a corte aos animais, para facer abono para o chan do alcacén.